ΙΙ. Ελληνικά και Αραβικά κατά τους Μέσους Χρόνους: προβολές και αντανακλάσεις. Αθήνα, 9 Ιουνίου 2016 Ημερίδα. περιλήψεις ανακοινώσεων δευτέρου μέρους

Ι. Malevitis /Μαλεβίτης Ηλίας

Η αποκαλυπτική γραμματεία Βυζαντινών και Μουσουλμάνων στις αρχές του 8ου αιώνα και η Κωνσταντινούπολη: εσχατολογικές προσδοκίες ως επιβεβαίωση και ερμηνεία του ιστορικού παρόντος

Κατά τα τέλη του 7ου αιώνα γίνεται αντιληπτό από τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής και του Βυζαντίου ότι οι Άραβες κατακτητές αφ’ ενός δεν είναι παροδικοί αφ’ ετέρου αποτελούν μια ξεχωριστή και διακριτή πολιτικο-θρησκευτική οντότητα. Η καταφυγή τους στην αποκαλυπτική-εσχατολογική προοπτική καθίσταται τώρα η ερμηνευτική τους απόπειρα κατανόησης της νέας πολιτικο-θρησκευτικής πραγματικότητας. Ταυτόχρονα όμως και οι Μουσουλμάνοι Άραβες προσφεύγουν σε μια αποκαλυπτική-εσχατολογική έκφραση της ιστορίας προκειμένου να επιβεβαιώσουν την ορθότητα της πίστης τους, μέσα από την ιστορική της κατίσχυση. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι αυτή η αμφίπλευρη αποκαλυπτική ένταση που ξεκινά στη Μέση Ανατολή κατατείνει προς την Κωνσταντινούπολη, όπου και επικεντρώνεται η ιστορική σύγκρουση των δύο εχθρών κατά τις αρχές του 8^ου αιώνα. Η επακόλουθη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (717/718 μ. Χ.), ως ιστορική πραγμάτωση των αποκαλυπτικών-εσχατολογικών προσδοκιών, σηματοδοτεί πλέον και την απαρχή της διαμόρφωσης της Βυζαντινής απάντησης απέναντι στην Ισλαμική πρόκληση.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Νίκος Kouremenos /Νίκος Κουρεμένος

Μεταξύ υπαινιγμού και καταδίκης: Η κριτική στην πρώιμη Ισλαμική κυριαρχία της Αιγύπτου μέσα από την Κοπτική λογοτεχνία.

Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στο χώρο της Κοπτο-Αραβικής λογοτεχνίας και ιδιαίτερα στα λογοτεχνικά είδη της ιστοριογραφίας και της αποκαλυπτικής γραμματείας, σπάνιες είναι οι αναφορές στην Ισλαμική κυριαρχία στην Αίγυπτο που απαντώνται στα χριστιανικά κείμενα που σώζονται στη Κοπτική γλώσσα και χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 8ου αι. Φαίνεται πως η χριστιανική γραμματειακή παραγωγή στα Κοπτικά προτίμησε να παρασιωπήσει ή τουλάχιστον να αναφερθεί με έμμεσο τρόπο στις δοκιμασίες που υφίσταντο ο χριστιανικός από τους νέους κατακτητές κατά τον πρώτο αιώνα της αραβικής κυριαρχίας. Πράγματι, οι χριστιανοί συγγραφείς στην Κοπτική γλώσσα απέφυγαν σε γενικές γραμμές την ανοιχτή κριτική στην Ισλαμική εξουσία. Η Ομιλία στον Ιωνά που αποδίδεται στο Ζαχαρία επίσκοπο του Σχάι, για παράδειγμα, αποτελεί χαρακτηριστική μαρτυρία της συγκεκριμένης στάσης. Στο κείμενο αυτό ο συγγραφέας προσπαθεί με έμμεσο τρόπο, χρησιμοποιώντας την αλληγορική ερμηνεία της Αγίας Γραφής, να ασκήσει κριτική στη συμπεριφορά των Αράβων κατακτητών της Αιγύπτου έναντι του χριστιανικού πληθυσμού. Η αποκαλούμενη Αποκάλυψη του Ψευδο-Αθανάσιου, ωστόσο, αποτελεί αξιοσημείωτη εξαίρεση στην οποία περιλαμβάνεται μια σκληρή περιγραφή της Ισλαμικής κυριαρχίας στην Αίγυπτο, ενώ ταυτόχρονα οι Άραβες παραλληλίζονται με το τέταρτο τέρας της Αποκάλυψης του Δανιήλ. Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης αποτελεί η ανάλυση του περιεχομένου και η σύγκριση των αναφορών των δυο προαναφερθέντων Κοπτικών κειμένων στη πρώιμη Ισλαμική κυριαρχία στην Αίγυπτο ώστε διακριβωθούν τα κοινά τους σημεία και να γίνει μια προσπάθεια να τοποθετηθούν στο ιστορικό, κοινωνικό και λογοτεχνικό τους πλαίσιο.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Μ. Pyrovolaki /Πυροβολάκη Μαρίνα

Ο υβριδισμός του «Εαυτού» και του «Άλλου» στην ιστορική αφήγηση του Αλ-Τάμπαρι (224-310 ε.Ε./839-923 μ.Χ.)

Η ομιλία αναλύει τμήμα από το περίφημο χρονικό «Ιστορία των Προφητών και Βασιλέων», συγκεκριμένα το αφηγηματικό έτος που συμπίπτει με την έναρξη και το τέλος της πρώτης εκστρατείας των συντρόφων του Προφήτη Μωάμεθ έξω από την Αραβία και ως τα σύνορα με το Βυζάντιο στη Μεσοποταμία. Εξετάζοντας τις αφηγηματικές τεχνικές και τη σύνθεση του κειμένου από μια συλλογή προηγούμενων προφορικών και γραπτών κειμένων συζητάμε τη διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ των διαφόρων «συγγραφέων» του κειμένου και των ηρώων που εκπροσωπούν διαφορετικές μορφές «εαυτού» και «ετερότητας»

Hybridization of Self and Other in the historical narration of al-Tabari (224-310 AH/839-923 AD)

The talk analyses a section of the famous chronicle "History of Prophets and Kings"  and specifically the narrative year that coincides with the beginning and the end of the first campaign of the companions of Prophet Muhammad outside Arabia and to the border with Byzantium in Mesopotamia. Examining the narrative techniques and the composition of the text from a collection of prior oral and written texts we discuss the process of negotiation between the various “authors” of the text and the heroes representing different forms of self and otherness