III και IV. 'Ελληνικά και Αραβικά κατά τους Μέσους χρόνους: Προβολές και αντανακλάσεις, Πέμπτη 9.6.2016. Περιλήψεις ανακοινώσεων

Ε. Georgoudakis /Εμμανουήλ Γεωργουδάκης

Το Έπος του Διγενή Ακρίτα στην εκδοχή του Εσκοριάλ, μεταφέρει αφηγήσεις και εικόνες της Συρίας και του Νοτίου Ιράκ του 5ου και 6ου μ. Χ. αι.

Η περιγραφή των ανακτόρων του Διγενή μαζί με άλλα μεμονωμένα στοιχεία της νεοελληνικής δημοτικής ποίησης βρίσκουν τα πρότυπά τους στην Μέση Ανατολή και φανερώνουν την μεταφορά και ενσωμάτωση ανθρώπων και πολιτισμικών στοιχείων κατά την πρώιμη εποχή της Ισλαμικής Κατάκτησης της Συρίας.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ι. Psaroudakis /Ψαρουδάκης Ιωσήφ

Πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ Βυζαντινών κι Αράβων, τέλη 8^ου-αρχές 9^ου αιώνα

Η περίοδος του χαλίφη Χαρούν αλ-Ρασίντ (780-809 μ.Χ.) θεωρήθηκε ήδη από τους ιστορικούς του 19^ου αιωνα ως η «χρυσή εποχή» του Αββασιδικού Χαλιφάτου. Ένας μέρος της δόξας και της φήμης του ο Χαρούν αλ-Ρασίντ το κέρδισε χάρη στην επιθετική του πολιτική κατά του Βυζαντίου. Το 782 μ.Χ. ο αββασιδικός στρατός υπό την ηγεσία του Χαρούν αλ-Ρασίντ έφτασε μέχρι την ασιατική ακτή του Βοσπόρου, ενώ οι οργανωμένες σε ετήσια βάση εκστρατείες του προκαλούσαν σημαντικές φθορές σε διάφορες περιοχές της βυζαντινής Μικράς Ασίας. Την ίδια περίοδο, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρισκόταν ίσως σε μια από τις πιο κρίσιμες φάσεις της έως τότε ιστορίας της. Η Ειρήνη η Αθηναία, η πρώτη γυναίκα κάτοχος του βυζαντινού θρόνου, αναγκάζεται να εξαγοράσει την ειρήνη από τους Άραβες προσφέροντας στο χαλίφη μεγάλα χρηματικά ποσά, ενώ την ίδια στιγμή από τη Δύση ο Κάρολος ο Μέγας την καλεί σε γάμο, προκειμένου να ενώσει τα εώα με τα εσπέρια. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, ήταν άραγε δυνατή η πολιτισμική προσέγγιση μεταξύ Βυζαντινών και Αράβων; Σε μια περίοδο δηλαδή σφοδρών στρατιωτικών συγκρούσεων και ακραίου διπλωματικού πολέμου (ο Χαρούν αλ-Ρασίντ αποκαλεί σε επιστολή του τον διάδοχο της Ειρήνης, Νικηφόρο Α’, «ρωμαϊκό σκυλί»), υπήρχε «χώρος» για ανταλλαγές επιστημονικής γνώσης και καλλιτεχνικές αλληλεπιδράσεις; Το ερώτημα αυτό θα επιχειρήσω να απαντήσω, αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της έρευνας την οποία διεξάγω για τη διδακτορική μου διατριβή.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Jakub Sypiański

Το αναγνωστικό κοινό και οι λογοτεχνικές προτιμήσεις στην Κωνσταντινούπολη  και στις ισλαμικές πρωτεύουσες (9ος - 11ος αιώνας)

In my research of Arabo-Byzantine intellectual contacts one of the initial tasks is to examine the cultural baggage with which the Arabs and the Byzantines entered the sphere of intercultural interactions. My method is to analyse the internal social mechanics of producing knowledge in the eastern Roman Empire and in Islam: institutions of learning, place of scholars in society, purposes for acquiring knowledge. One of the dimensions is social and involves the connotations and social usages of science and knowledge in Byzantine Christianity and in Islam. The other dimension is political and involves the patronage of learning and ideological uses of knowledge. We need to list differences and similarities, but also to try to localize the potential points of familiarity/misunderstanding, from the perspective of a Byzantine looking at the Arabic social system of knowledge (and vice versa). One of the preliminary question is the comparison of the literary tastes and intellectual interests of scholars and readers in the eastern Roman Empire and in the Islamicate world. Were the readers in Constantinople, Baghdad and Cordoba interested in the same subjects and authors? I want to answer this question by correlating the content of books that were copied and/or translated. 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadia-Maria el-Cheikh (American University of Beirut)

Comparative Work on Abbasid and Byzantine History: Some Examples

This presentation intends to stress the significance of using a comparative approach in trying to understand specific historical phenomena pertaining to early Islamic history.  My knowledge of trends in Byzantine historiography, the questions and methods Byzantinists use have often helped me in formulating my own questions and in following particular methodologies in my own research on Abbasid history.   I will highlight areas of my research that have greatly benefited from relying on work done in similar areas in the Byzantine field, namely my work the Abbasid court and on Abbasid ceremonial. 

Συγκριτική έρευνα μεταξύ αββασιδικής και βυζαντινής ιστορίας: παραδείγματα

Η παρουσίαση αυτή σκοπεύει να τονίσει τη σημασία της συγκριτικής προσέγγισης στην προσπάθεια κατανόησης  συγκεκριμένων ιστορικών φαινομένων που αφορούν στην πρώιμη ισλαμική ιστορία. Οι τάσεις που κυριαρχούν στη βυζαντινή ιστοριογραφία, τα θέματα και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν συχνά οι βυζαντινολόγοι, με ώθησαν να διαμορφώσω τα δικά μου ερωτήματα και να αναζητήσω λύσεις βάσει ειδικής μεθοδολογίας στην έρευνά μου σχετικά με την ιστορία των Αββασιδών. Θα ήθελα να υπογραμμίσω πόσο οι τομείς της έρευνας μου επωφελήθηκαν ιδιαίτερα από αντίστοιχες έρευνες στο βυζαντινό χώρο, και συγκεκριμένα όσον αφορά στην πολιτική και το εθιμοτυπικό των Αββασιδών.