δυο λόγια ακόμη για τον Μαχμούντ Νταρουίς

(σημ. για τον τρόπο γραφής από ελένη κονδύλη: αγαπητοί φίλοι, έχω μια κρυφή/φανερή απέχθεια για τα κεφαλαία γράμματα, επομένως συγχωρείστε το γεγονός ότι δε θέλω καθόλου εύκολα να τα χρησιμοποιώ, συγχωρείστε αυτή την 'ιδιοτυπία' από μέρους μου, δε σημαίνει τίποτε το αρνητικό για τα κύρια ονόματα που ενδεχομένως τα δείτε με μικρά. ελένη κονδύλη).

μου είχε ζητηθεί να μιλήσω για τον νταρουίς και τη θέση του στην αραβική λογοτεχνία.
πριν σκίσω τις ελάχιστες σημειώσεις μου, ας παραθέσω εδώ αυτά τα λίγα:

παρόλο που η σύγχρονη αραβική ποίηση εξελίσσεται και είμαστε όλοι 'μπλεγμένοι' σ' αυτήν την εξέλιξη, άρα δεν είμαστε σίγουροι ακόμη για τον τρόπο αυτής της εξέλιξης, μιας και κριτική, συμφέροντα, εμπάθειες κλπ εμπλέκονται στη θεώρηση της σύγχρονης προς τους γράφοντες λογοτεχνίας όπως και όλων των τεχνών, μπορούμε, με επιφύλαξη, θέττω κάπως έτσι την εξέλιξη της αραβικής ποίησης τον 20 αι.:

θα μπορούσαμε να θέσουμε τρία στάδια στην ανάπτυξή της:

το πρώτο, αυτό που εκφράζεται ας πούμε με τον Σάουκι, τον λεγόμενα πρίγκηπα των ποιητών, αιγύπτιο που πέθανε το 1932, ή τον Σαϊντ Άκλ, λιβανέζο που πέθανε το 1913, έχει ως χαρακτηριστικό, κατά την ταπεινή μου γνώμη, να βάζει σε επαφή μια καινούρια ιδεολογία, την ιδεολογία της ταυτότητας, την αναγέννηση, τη λεγόμενη νάχντα με όλα τα παρελκόμενά της, βλέμμα και κριτική προς τη δύση, επιδράσεις, επιρροές, νέα οράματα κλπ, με την ίδια τη λαμπρή καλλιέργεια της μακραίωνης και παλαιάς παράδοσης της αραβικής ποίησης.

το δεύτερο κύμα αναναίωσης της αραβικής ποίησης, ας πούμε ότι είναι το κύμα του 'μάχζαρ': ας το μεταφράσουμε ως 'ποίηση της ξενητείας'.
δε σημαίνει αυτό ότι όλοι οι ποιητές ήταν ξενητεμένοι, αλλά ότι στο κύμα αυτό εντοπίζουμε παραγωγή ποιητών που, όπως ήταν ένα από τα στάδια της νάχτνα, όντως πολλοί από τους ποιητές βρίσκονταν στην ξενητειά, για σπουδές όπου τους έστελνε η πατρίδα τους, ή για οικονομικούς και λοιπούς λόγους, και εκεί η ποίησή τους εμφανιζόταν ως ο συνδυασμός της δικής τους λογοτεχνικής ρίζας με τη γνώση και τις επιρροές της 'άλλης', μη αραβικής, ποίησης, ως έκφρασης. μέσα απ' αυτή τη σχέση γεννιόταν ένα ποιητικό κύμα συγκριτιστικό, συμβολικό, σχεδόν σουρεαλιστικό, όπου παράδοση και κραυγή αραβικής ταυτότητας δενόταν σε τρομερή ποίηση, που τελικώς, δεν ήταν μόνο η ποίηση των υλικώς ξενητεμένων: υπήρχαν και ποιητές που δεν μετακινήθηκαν στο εξωτερικό, όπως ας πούμε ο σάμπι, αλλά έδειχναν μέσα από το έργο τους ότι ήταν στην εξορία μέσα στον ίδιο τους τον τόπο, μέσα στο ίδιο τους το μυαλό, ναι, το μυαλό: άνθρωποι που ήθελαν να εισάγουν νέα στοιχεία στην ίδια την προσωπική τους ταυτότητα. εδώ θα δώσουμε ως συμβολικό εκπρόσωπο τον περίφημο και τόσο γνωστό στην ελλάδα γκριμπράν. μπορεί ο γκιμπράν να πέθανε ένα χρόνο πριν τον σάουκι (πέθανε νέος, το 1931, ήταν αυτός που στα 12 ταξίδεψε στις ηπα, γύρισε στα 18 στην πατρίδα του το λίβανο, ξαναγύρισε πίσω στις ηπα, ταξίδεψε στη γαλλία κλπ κλπ, έγραψε μέρος του έργου του στα αγγλικά και μέρος στα αραβικά (το σύνολο μεταφράστηκε από το μύστη φίλο του μιχαήλ νουάιμα, που, αυτός, γνώριζε καλά το εξωτερικό κυρίως από τη σχέση του με τη ρωσία)...

το τρίτο κύμα εξέλιξης θεωρούμε ότι είναι η αραβική πρωτοπορία, που, χάρη στα δυο προαναφερόμενα κύματα 'απελευθερώνεται' από την ομορφιά της παράδοσης και αναζητούν μέσα από τη γραφή τους την απελευθέρωση από την παράδοση, χωρίς να την απορρίπτουν φορμαλιστικά τελείως:
η μεγάλη ιρακινή μαλάικα θεωρείται ως ο ποιητής (ναι, αρσενικό για να μη φανεί ότι θα την κατατάξουμε ξεχωριστά ως γυναίκα) που γέννησε τον ελεύθερο στίχο στην αραβική ποίηση.
βέβαια, ωφείλουμε να πούμε ότι η αραβική ποίηση δεν έχει εντελώς ελεύθερο στίχο, απλώς στην πρωτοποριακή ποίηση, όπου συνεχίζει να ισχύει η μελωδικότητα του ρυθμού, ο ρυθμός -απλώς (!)- έχει σπάσει και δε διέπει ολόκληρο το στίχο, ο άδωνης επίσης είναι ένα είδος προμηθέα που σπάει τα δεσμά της ιδεολογίας, ενώ ο νταρουίς, που σαφώς ανήκει και αυτός στο κύμα της πρωτοπορίας, επιδιώκει και αυτός με την αναζήτηση του νέου, του σαρκαστικού, του πικρού, του αλληγορικού, του μεσοπρόθεσμα κατά κυριολεξία αναπάντεχου, η ποίησή του να γεννά, ανα πάσα στιγμή, την ανθρωπιά της ελευθερίας, θέμα που τον κατατάσσει σαφέστατα σε στρατευμένο Παλαιστίνιο με π κεφαλαίο όντως ποιητή, μα και συγχρόνως μεγάλο και κορυφαίο παγκόσμιο ποιητή, που προσφέρει, όπως και ο άδωνης, νέα στοιχεία στην παγκόσμια σύγχρονη ποίηση.