Διάλεξη,
Τμῆμα ΜΙΘΕ (Ἀμφιθέατρο Α ́)
Τρίτη, 19 Ἀπριλίου 2016, 19:00
«Ἡ σπουδὴ τοῦ Quadrivium στοὺς πρώιμους Παλαιολόγειους χρόνους»
Κωνσταντῖνος Ν. Κωνσταντινίδης, Καθηγητὴς Βυζαντινῆς Ἱστορίας, Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων
Περίληψη
Ἡ συστηματικὴ σπουδὴ τῶν μαθηματικῶν ἐπιστημῶν,
τῆς μαθηματικῆς τετρακτύος, δηλαδὴ τῆς
ἀνάγεται στὴν ὕστερη ἀρχαιότητα.
Τότε, καὶ κατὰ τὸ πλεῖστον στὴν Ἀλεξάνδρεια,
μεγάλοι μαθηματικοὶ ἀνέδειξαν τοὺς τέσσερεις αὐτοὺς κλάδους
συνθέτοντας διδακτικὰ ἐγχειρίδια, τὰ ὁποῖα εἶχαν εὐρεία χρήση καθόλη τὴν Βυζαντινὴ περίοδο στὰ σχολεῖα τῆς ἐγκυκλίου παιδείας.
Ἐπώνυμοι βυζαντινοὶ διδάσκαλοι, ἰδιαίτερα σὲ περιόδους ἀκμῆς τῆς παιδείας, ἔγραψαν σχόλια σὲ ἕνα ἢ περισσότερα ἀπὸ τὰ τέσσερα αὐτὰ μαθήματα.
Μετὰ τὴν Δ´ Σταυροφορία καὶ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοὺς Λατίνους τὸ 1204,
ἡ πολιτικὴ καὶ πολιτισμικὴ συνέχεια τῆς αὐτοκρατορίας ἐτέθη σὲ ὕψιστο κίνδυνο.
Ἡ συνέχεια στὴν παιδεία διεσώθη στὴν ἐξόριστη αὐτοκρατορία τῆς Νίκαιας.
Ὅταν, λοιπόν, ἀπεκατεστάθη ἡ αὐτοκρατορία στὴν παλαίφατη πρωτεύουσά της, τὸ 1261,
ἔγιναν συντονισμένες προσπάθειες νὰ ἀνακτήσει τὴν παλαιά αἴγλη στὸν χῶρο τῆς παιδείας.
Σχολεῖα ἀνασυστήθηκαν, χειρόγραφα ἀναζητήθηκαν παντοῦ καὶ ἀντιγράφηκαν καὶ σχολιάσθηκαν ἀπὸ μία πλειάδα φωτισμένων διδασκάλων.
Οἱ μαθηματικὲς ἐπιστῆμες καλλιεργήθηκαν ἐκ νέου ἀπὸ λογίους, ὅπως ὁ Μάξιμος Πλανούδης, ὁ Γεώργιος Παχυμέρης καὶ ὁ Θεόδωρος Μετοχίτης, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἄφησαν σχόλια στοὺς ἀρχαίους μαθηματικούς, συνέθεσαν νέα διδακτικὰ ἐγχειρίδια, ἀλλὰ καὶ αὐτοτελεῖς μελέτες ἐμβάθυνσης στὴν ἀριθμητική, τὴν ἁρμονική, τὴν γεωμετρία, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀστρονομία. Ἡ τελευταία θὰ ἀναδειχθεῖ κατεξοχὴν στοὺς Παλαιολόγειους χρόνους καὶ σὲ αὐτὸ συντέλεσαν καὶ μεταφράσεις ἀπὸ τὰ Περσικὰ ἀστρονομικῶν καὶ ἀστρολογικῶν κειμένων.
Τὴν σπουδὴ τοῦ Quadrivium θὰ ἐπιχειρήσουμε νὰ ἀποτυπώσουμε στὴν ὁμιλία μας, μέσα ἀπὸ τὶς γραπτὲς πηγὲς καὶ μάλιστα τὰ σωζόμενα χειρόγραφα τῶν ἰδίων τῶν λογίων.
Τμῆμα ΜΙΘΕ (Ἀμφιθέατρο Α ́)
Τρίτη, 19 Ἀπριλίου 2016, 19:00
«Ἡ σπουδὴ τοῦ Quadrivium στοὺς πρώιμους Παλαιολόγειους χρόνους»
Κωνσταντῖνος Ν. Κωνσταντινίδης, Καθηγητὴς Βυζαντινῆς Ἱστορίας, Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων
Περίληψη
Ἡ συστηματικὴ σπουδὴ τῶν μαθηματικῶν ἐπιστημῶν,
τῆς μαθηματικῆς τετρακτύος, δηλαδὴ τῆς
- ἀριθμητικῆς,
- μουσικῆς,
- γεωμετρίας καὶ
- ἀστρονομίας,
ἀνάγεται στὴν ὕστερη ἀρχαιότητα.
Τότε, καὶ κατὰ τὸ πλεῖστον στὴν Ἀλεξάνδρεια,
μεγάλοι μαθηματικοὶ ἀνέδειξαν τοὺς τέσσερεις αὐτοὺς κλάδους
συνθέτοντας διδακτικὰ ἐγχειρίδια, τὰ ὁποῖα εἶχαν εὐρεία χρήση καθόλη τὴν Βυζαντινὴ περίοδο στὰ σχολεῖα τῆς ἐγκυκλίου παιδείας.
Ἐπώνυμοι βυζαντινοὶ διδάσκαλοι, ἰδιαίτερα σὲ περιόδους ἀκμῆς τῆς παιδείας, ἔγραψαν σχόλια σὲ ἕνα ἢ περισσότερα ἀπὸ τὰ τέσσερα αὐτὰ μαθήματα.
Μετὰ τὴν Δ´ Σταυροφορία καὶ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοὺς Λατίνους τὸ 1204,
ἡ πολιτικὴ καὶ πολιτισμικὴ συνέχεια τῆς αὐτοκρατορίας ἐτέθη σὲ ὕψιστο κίνδυνο.
Ἡ συνέχεια στὴν παιδεία διεσώθη στὴν ἐξόριστη αὐτοκρατορία τῆς Νίκαιας.
Ὅταν, λοιπόν, ἀπεκατεστάθη ἡ αὐτοκρατορία στὴν παλαίφατη πρωτεύουσά της, τὸ 1261,
ἔγιναν συντονισμένες προσπάθειες νὰ ἀνακτήσει τὴν παλαιά αἴγλη στὸν χῶρο τῆς παιδείας.
Σχολεῖα ἀνασυστήθηκαν, χειρόγραφα ἀναζητήθηκαν παντοῦ καὶ ἀντιγράφηκαν καὶ σχολιάσθηκαν ἀπὸ μία πλειάδα φωτισμένων διδασκάλων.
Οἱ μαθηματικὲς ἐπιστῆμες καλλιεργήθηκαν ἐκ νέου ἀπὸ λογίους, ὅπως ὁ Μάξιμος Πλανούδης, ὁ Γεώργιος Παχυμέρης καὶ ὁ Θεόδωρος Μετοχίτης, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἄφησαν σχόλια στοὺς ἀρχαίους μαθηματικούς, συνέθεσαν νέα διδακτικὰ ἐγχειρίδια, ἀλλὰ καὶ αὐτοτελεῖς μελέτες ἐμβάθυνσης στὴν ἀριθμητική, τὴν ἁρμονική, τὴν γεωμετρία, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀστρονομία. Ἡ τελευταία θὰ ἀναδειχθεῖ κατεξοχὴν στοὺς Παλαιολόγειους χρόνους καὶ σὲ αὐτὸ συντέλεσαν καὶ μεταφράσεις ἀπὸ τὰ Περσικὰ ἀστρονομικῶν καὶ ἀστρολογικῶν κειμένων.
Τὴν σπουδὴ τοῦ Quadrivium θὰ ἐπιχειρήσουμε νὰ ἀποτυπώσουμε στὴν ὁμιλία μας, μέσα ἀπὸ τὶς γραπτὲς πηγὲς καὶ μάλιστα τὰ σωζόμενα χειρόγραφα τῶν ἰδίων τῶν λογίων.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire