Ι. Ελληνικά και Αραβικά κατά τους Μέσους Χρόνους: προβολές και αντανακλάσεις. Αθήνα, 9 Ιουνίου 2016 Ημερίδα. περιλήψεις ανακοινώσεων α' μέρους

Condylis Ηélène/Κονδύλη Ελένη

Πολιτισμικά περάσματα μέσα από λέξεις: Καλίλα ουα-Ντίμνα και Φιχρίστ.

Το αραβικό έργο Καλίλα και Ντίμνα (Καλίλα ουα-Ντίμνα) (8^ου αι. μ.Χ.) δείχνει ότι όντως, η ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός της ήταν γνωστή στον αραβικό κόσμο, έτσι, σε έργο που έχει μεταφραστεί από την περσική στην αραβική γλώσσα υπήρχαν αναφορές σε αυτούσια κείμενα του Αριστοτέλη κλπ. Το Φιχρίστ, έργο που πραγματοποιήθηκε στη Βαγδάτη το 10^ο αιώνα περιέχει πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με την ελληνική γλώσσα και γραφή. Η μετάφραση του Καλίλα ουα-Ντίμνα που έγινε στην Κωνσταντινούπολη από τα αραβικά στα ελληνικά τέλη του 11^ου αιώνα, δείχνει επίσης ότι υπήρχε άριστη γνώση των αραβικών στους λόγιους κύκλους. Διαπιστώνεται από τα παραδείγματα μια αμφίδρομη τυπική επικονίαση όπου ο Εαυτός καλλιεργείται και αναπτύσσεται μέσα από τη γνώση του Άλλου.

Connaissance mutuelle du grec et de l`arabe: des mots-éclaireurs dans Kalîla wa-Dimna et le Fihrist.

Kalîla wa-Dimna est une œuvre arabe qui montre qu`au 8<sup>e</sup> siècle, la connaissance de la langue et de la culture grecques était active; le Fihrist, du 10<sup>e</sup> siècle, est passionnant par ses informations à propos de la langue et écriture grecques à Bagdad. Fin du 11<sup>e</sup> siècle à Constantinople, la traduction grecque de Kalîla wa-Dimna prouve la connaissance parfaite de l`arabe dans le cercle lettré des Comnènes. Des passages commentés de ces textes montreront que la connaissance  des uns servait à consolider la culture des autres.
------------------------------

Maria Leontsini /Μαρία Λεοντσίνη

Ανακαλύπτοντας, ανταλλάσσοντας και δοκιμάζοντας: η διατροφική εμπειρία ανάμεσα στον βυζαντινό και τον αραβικό κόσμο

Discovering, sharing and tasting: dietary experience between the Byzantine and Arab world

The Arab expansion in the Mediterranean hindered the rhythms of commercial transactions although the movement of goods had been already moderated by the crisis of the sixth century. High-value and high-profit merchandise of the East soon, however, began to circulate in Byzantium and the West, and the attraction for spices and flavorings became a trend of the Middle Byzantine period. Besides sugar and ginger that were so far established symbols of high standard diet, some agricultural products, known from very old in the East (such as fruit and vegetables: lemons, aubergines and spinach), appear into the Byzantine meals from eleventh century on. On the other hand, the term rūmī, which comes up in Arab texts of gastronomy, referred to particular products originating from the regions under Byzantine rule, and signified the mutual adoption or even the recognition of nutritional and dining regularities belonging to different cultural backgrounds.

--------------------------------

Manolis Marudis Ulbricht /Μανώλης Μαρούδης -Ulbricht

Ο «Coranus Graecus» [sic] και νέες προσεγγίσεις στις ελληνο-αραβικές σπουδές

Η ανακοίνωση θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα μίας μακροχρόνιας έρευνας πάνω στην παλαιότερη μετάφραση του Κορανίου, η οποία σώζεται στην ελληνική γλώσσα αποσπασματικά, στο πολεμικό έργο του Νικήτα του Βυζαντίου (9^ος αι. μ. Χ.) «Ἀνατροπὴ τοῦ Κορανίου», σε ένα μοναδικό κώδικα, που βρίσκεται σήμερα στο Βατικανό (Vat. gr. 681). Η εργασία με τίτλο «Coranus Graecus» συγκρίνει την ελληνική μετάφραση αγνώστου συγγραφέα του 8^ου/ 9^ου αιώνα με το αραβικό πρωτότυπο, αναλύει και σχολιάζει τις μεταξύ τους διαφορές. Συγκρινόμενη με το σημερινό αραβικό κείμενο του Κορανίου η μετάφραση περιέχει - μολονότι σε γενικές γραμμές ακολουθεί πιστά το πρωτότυπο - μερικές διαφοροποιήσεις γλωσσικά λεπτές, θεολογικά όμως υψίστης σημασίας, με αποτέλεσμα να φαίνεται πως είμαστε αντιμέτωποι με μια χριστιανική ερμηνεία του Κορανίου, μία ιδιαίτερη αντίληψη για το Κοράνι, η οποία μας πληροφορεί για την ίδια την ιστορία του ιερού κειμένου των Μουσουλμάνων. Η εργασία προσεγγίζει το θέμα διεπιστημονικά, εξετάζοντας τόσο ζητήματα της Βυζαντινολογίας όσο και ζητήματα που αφορούν την Κορανιολογία, με προοπτικές Χριστιανικής καθώς και Ισλαμικής Θεολογίας και μεθόδους της Ελληνικής και Αραβικής Φιλολογίας, μέσω των οποίων η εργασία επεξεργάζεται το υλικό συστηματικά και το εξετάζει στα συμφραζόμενα της εποχής του.

Εν προκειμένω το εγχείρημα εξετάζει μια πρώιμη μορφή διαθρησκειακού διαλόγου, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε μία μελέτη ονομαζόμενη «Corpus Coranicum Byzantinum» για το Κοράνι ως μέσο «ιερής-αποκαλυπτικής» γνώσης από τη προοπτική των Χριστιανών Ρωμαίων. Μία τέτοια μελέτη στα πλαίσια των ελληνο-αραβικών σπουδών προϋποθέτει την έρευνα όλων των υλικών εκφάνσεων του Κορανίου σε βυζαντινά χειρόγραφα. Επιπλέον, με τη βοήθεια των μεθόδων των Digital Humanities, πρόκειται να εξεταστεί συστηματικά το σύνολο των ελληνικών αποσπασμάτων του Κορανίου, τα οποία μας παραδίδονται. Στόχος είναι η κατάρτιση μιας βάσης δεδομένων, μέσω της οποίας να περιγράφονται οι παραδόσεις και μετασχηματισμοί του κειμένου του Κορανίου σε έργα γραμμένα από χριστιανική οπτική. Το επεξεργασμένο με αυτό τον τρόπο υλικό θα διατεθεί ύστερα για την περαιτέρω έρευνα, όχι μόνο των διαδικασιών μεταφοράς της γνώσης για το Κοράνι αλλά και της κάθετης άρνησης σχετικά με την θεολογική του αξία στα απολογητικά-πολεμικά έργα των Βυζαντίων εναντίων του Ισλάμ.

===================================================================